به گزارش اخبار ساختمان، قابلیت بتن (به لطف انواع مواد افزودنی بتن) در ساخت و ساز گسترده تر از آن است که فکرش را بکنید. روزبه‌روز هم پیشرفت آن بیشتر می شود. یکی از انواع گسترده بتن در صنعت ساخت و ساز، فوم بتن است. فوم بتن یا بتن سبک، یکی از انواع مشتقات بتنی است. که از اختلاط ملات سبک وزن حاصل از آب، سیمان پرتلند، ماسه ریز یا به تنهایی خاکستر بادی و فوم پایدار از پیش ساخته شده تولید می شود.
در این مقاله قصد داریم درباره این محصول بیشتر توضبح دهیم و شما می توانید با خواندن این مقاله اطلاعات کاملی از این محصول و کاربردهای آن به دست آورید. پس تا انتهای مقاله را با دقت مطالعه کنید.
فوم بتن چیست؟
فوم بتن (Foam Concrete)، یکی از انواع بتن های اسفنجی است که از دوغاب سیمانی و فوم (حداقل 20 درصد حجمی) تشکیل می شود. فوم، ماده ای متشکل از حباب های هوا است. حبس کردن این حباب ها درون یک ملات یا دوغاب سیمانی، امکان ساخت بتن با چگالی بسیار پایین را فراهم می کند. فوم بتن، با عناوین دیگری نظیر بتن اسفنجی، بتن سبک، بتن اسفنجی سبک، بتن هوادار، بتن متخلخل و بتن کفی نیز شناخته می شود.
در برخی از موارد، فوم بتن، با بتن گازی اشتباه گرفته می شود. بتن گازی، یکی دیگر از انواع بتن اسفنجی است. در بخش های بعدی به مقایسه این نوع بتن خواهیم پرداخت.

روش ساخت فوم بتن چگونه است؟
فرایند ساخت فوم بتن کار پیچیده ای نخواهد بود. حتی می توان فوم بتن را با تهیه دستگاه ساخت فوم بتن در محل اجرای پروژه تهیه کرد. مراحل فوم بتن یا ساخت آن به شرح زیر است:
- ابتدا سیمان نرم یا ماسه بادی را با آب در دستگاه میکسر، مخلوط می کنند.
- سپس فوم کف دار نیز جداگانه در محفظۀ جداگانه ریخته و با آب کمی رقیق می کنند.
- بعد از آن با استفاده از دستگاه پمپ هوا از لوله هایی که سوراخ های ریزی دارند. حباب های ریز تولید می کنند.
- در آخر نیز کف به دست آمده را به مخلوط میکسر منتقل می کنند. در این مرحله حباب های ریزی در ملات به وجود می آید. که نشان از تشکیل فوم بتن را می دهد.
- ماده به دست آمده را با استفاده از دستگاه های پمپاژ به عرض ۱۰ سانتیمتر بر روی سطح مورد نظر پخش می کنند.
فوم بتن چه ویژگی هایی دارد؟
دانستن این موضوع که فوم بتن چیست و چه ویژگی هایی دارد، تعیین کننده کاربرد این محصول است. در ادامه درباره ویژگی های این محصول بیشتر خواهید خواند:
وزن سبک: کاهش وزن ساختمان در ساخت و ساز اهمیت بسیاری دارد. فوم بتن بسیار سبک بوده و به راحتی می توان آن را حمل و نصب کرد. در این حالت شما می توانید قالب را کنترل کنید. به طور کلی با نصب فوم بتن بر روی ساختمان بار مرده سازه کاهش می یابد.
ایمنی بالا: از دیگر ویژگی های بارز فوم بتن نظارت و کنترل کیفیت و سهولت ساخت این بتن است. این ویژگی سرعت روند اجرای پروژه شما را افزایش داده و در مقابل ایمنی آن را نیز چندین برابر خواهد کرد.
عایق صوت و حرارت: یکی از مهم ترین مزایای فوم بتن عایق صوت و حرارت این محصول و همچنین مقاومت بالای آن در برابر آتش سوزی است. ساختمان هایی که با استفاده از فوم بتن ساخته شده است کمتر سر و صدا را از خود عبور می دهد و مصرف انرژی پایین تری دارد. همچنین در هنگام آتش سوزی هیچ کمکی به انتشار آتش نخواهد کرد.
اثرات زیست محیطی: خاکستر بادی یکی از موارد مهم در فوم بتن به شمار می رود. این ماده از جمله محصولات جانبی پسماندهای صنعتی است. به همین دلیل خاکستر بادی باعث کاهش اثرات منفی بتن بر روی طبیعت خواهد شد.
مقاوم در برابر انواع شرایط جوی: از دیگر مزایا و ویژگی های مهم فوم بتن مقاومت بالای این محصول در برابر انواع شرایط آب و هوایی است. در این صورت شما بدون محدودیت در هر منطقه جغرافیایی که هستید می توانید از فوم بتن برای ساخت و ساز خود استفاده کنید.
قیمت مناسب: فوم های بتن به صورت متر مربع محاسبه می شود. بنابراین با اجرای این فوم بر روی ساختمان خود می توانید قیمت نهایی پروژه خود را کاهش دهید.
معایب فوم بتن چیست؟
در کنار تمام ویژگی ها و مزایایی که برای این محصول وجود دارد، باید گفت که این محصول می تواند معایبی داشته باشد از جمله این که احتمال به وجود آمدن پدیده انقباض یا افت بتن (بعد از مدتی همانطور که بتن حرارت خودش را از دست می دهد، مقداری از آب را هم از دست می دهد و این مسئله باعث کاهش حجم بتن می شود) وجود دارد که دچار ترک خوردگی می شود اما ما می توانیم در ۲۸ روز اولیه با انجام عمل آوری دقیق و خوب از به وجود آمدن این مشکل جلوگیری کنیم.

نحوه اجرای فوم بتن چگونه است؟
برای ساخت فوم بتن ابتدا ماسه بادی یا ماسه نرم به همراه سیمان و در آخر هم با آب در دستگاه میکسر مخلوط می کنیم، سپس فوم کفزا را در محفظه فوم ساز دستگاه با آب رقیق می کنیم و با استفاده از پمپ هوا از لوله مخصوص خروجی های ریز همراه با فشار زیاد برای تولید کف عبور داده می شود.
در مرحله بعد کف به وجود آمده در میکسر با دوغاب سیمان و آب مخلوط شده و حباب های ریز در کل ملات پخش می شوند. بعد از اختلاط کامل بتن با استفاده از پمپ، به طبقات پمپاژ می کنیم و به ضخامت حدودا ۱۰ سانتیمتر روی سطح پخش و تسطیح می کنیم. بعد از اتمام اجرای کامل آن، برای جلوگیری از ترک های سطحی، حداقل باید تا سه روز سطح بتن مرطوب شود.
نکات اجرایی فوم بتن چیست؟
1. لازم است قبل از شروع به کار کف سازی با فوم بتن، کار تاسیسات مثل لوله کشی آب و گاز، برق کاری و... که نیاز به عبور از کف ساختمان دارند؛ تمام شده باشد.
2. آن قسمت از ساختمان که قرار است با فوم بتن پوشانده شود، باید کاملا از نخاله و مصالح پاک شود و سوراخ های موجود در کف نیز با یک رج سفال مسدود شوند.
3. قبل از کف سازی با فوم بتن، باید کف به وسیله شیلنگ تراز یا دوربین یا تراز لیزری و... کاملا تراز شده باشد.

انواع فوم بتن کدام هستند؟
مهم ترین عامل تعیین کننده کاربرد و تقسیم بندی فوم بتن، چگالی آن است. این ماده بر اساس چگالی به سه نوع چگالی بالا، متوسط و پایین تقسیم بندی می شود:
فوم بتن با چگالی بالا (سازه ای)
فوم بتن با چگالی بالا، دارای چگالی 1200 تا 1800 کیلوگرم بر متر مکعب است. این نوع فوم بتن، به منظور ساخت دیوارهای باربر، دیوارهای جداکننده و بلوک های پیش ساخته برای عضوهای باربر مورد استفاده قرار می گیرد.
فو بتن با چگالی متوسط
فوم بتن با چگالی متوسط، دارای چگالی 800 تا 1000 کیلوگرم بر متر مکعب است. این نوع فوم بتن، اغلب در ساخت بلوک های پیش ساخته برای عضوهای غیر باربر به کار می رود.
فوم بتن با چگالی پایین (سبک)
فوم بتن با چگالی پایین، دارای چگالی 300 تا 600 کیلوگرم بر متر مکعب است. این نوع فوم بتن با عنوان بتن اسفنجی سبک (Cellular Lightweight Concrete) یا به اختصار CLC و بتن سبک شناخته می شود. بتن سبک، گزینه بسیار خوبی برای عایق صدا و حرارت است. فوم بتن با چگالی پایین، مقاومت خوبی در برابر آتش سوزی، رطوبت و حمله حشرات دارد. همین موضوع، آن را به جایگزین مناسبی برای پشم شیشه و پشم چوب تبدیل کرده است.
کاربرد فوم بتن
بیشترین کاربرد فوم بتن در ساخت بلوک سبک سقفی و دیواری و نیز کفسازی ساختمان و شیب بندی است. درضمن برای پر کردن چاه های فاضلاب و حفره های تونل هم می توان از این بتن سبک استفاده کرد. با توجه به ویژگی های خاص فوم بتن،‌ کاربردهای مختلف آن بر حسب وزن مخصوص و مقاومت فشاری آن تفکیک می شود:
*  کفسازی طبقات: یکی از مهمترین کاربردهای فوم بتن کفسازی طبقات است. از آنجا که این ماده وزن سبک و سرعت بالای اجرا دارد، می توان کف همۀ طبقات ساختمان را بعد از اتمام کار‌های تأسیساتی با آن پوشاند.
*  شیب بندی پشت بام: ‌فوم بتن به دلیل مقاومت زیاد، ‌نفوذناپذیری حرارتی و رطوبتی و نیز وزن سبک، بهترین روش برای شیب بندی پشت بام است، زیرا می توان بعد از اجرای فوم بتن در پشت بام، مستقیم و بی هیچگونه عملیات اضافی روی آن را عایق بندی یا ایزوگام کرد.
نکته: اجرای این ماده بر روی سقف های شیروانی علاوه بر کاهش ۵۰ درصدی انتقال حرارت و صوت از طریق سقف، باعث محکم شدن ورق های سقف می شود و از لرزش های اضافی آنها جلوگیری می کند.
*  دیوارهای یکپارچه: جهت ساخت دیوارهای سردخانه ها، گرم خانه ها و سالن های ضد صدا می توان در محل با قالب بندی، فوم بتن را به صورت یکپارچه عمودی ریخت و یا به وسیله قالب های مخصوص، دیوارهای پیش ساخته پنلی تولید کرد. به دلیل عایق بودن این نوع بتن، برای عایق بندی سردخانه ها، گرمخانه ها، پوشش لوله های حرارتی و برودتی و… کاربرد ویژه ای دارد. همچنین این نوع بتن به دلیل عایق صدا بودن، کاربرد گسترده ای در ساخت موتورخانه ها و اتاق های آکوستیک دارد.
*  پر کردن حفره های فاضلاب و تونل ها: فوم بتن چون روانی بالایی دارد، از آن برای پر کردن حفره ها و پایدارسازی آنها بر روی انواع لوله ها، تونل ها، مخازن و نقاطی کاربرد دارد که به پرکننده سبک به عنوان جایگزین خاک نیاز باشد. ‌
*  استفاده در پوشش های تیر و ستون: دیگر کاربرد این بتن به عنوان لایه محافظ در مقابل آتش سوزی برای پوشش تیر و ستون های سازه های فولادی است.
*  زیرسازی راه ها: از فوم بتن به عنوان مصالح بدون نشست برای پر كردن حفاری های انجام شده در خیابان ها و به جای مصالح دانه ای استفاده می شود. همین مزیت، عملكرد فوم بتن را در صورت استفاده در لایه های زیرین راه، به خصوص در مناطق غیر قابل دسترس به منابع مصالح دانه ای مناسب، تضمین می كند. در كنار امتیازات یادشده، با توجه به مقاومت زیاد این بتن در مقابل آتش سوزی می توان از آن به عنوان مصالح نسوز استفاده کرد. ‌
*  در بلوکاژ کف ساختمان ها و به عنوان ماده پر کننده (به جای خاکریزی و کامپکشن آن)
*  به کار گیری جهت زیر سازی سنگفرش و جدول کشی خیابان و فضاهای تفریحی
*  استفاده در فضای پشت دیوارهای حایل
*  استفاده به عنوان عایق رطوبتی

• جداشدگی فوم بتن چیست؟
  جداشدگی (Segregation)، پدیده ای است که در اثر آن، پیوند مورد انتظار بین اجزای تشکیل دهنده بتن ایجاد نمی شود. این پدیده معمولا به دلیل توزیع نامناسب دانه بندی رخ می دهد. در فوم بتن، اگر به جای رعایت طرح اختلاط استاندارد، میزان ماسه مورد استفاده زیاد یا از سنگدانه های درشت استفاده شده باشد، احتمال جداشدگی افزایش می یابد. این مسئله می تواند بر روی ترکیدن حباب های هوا، کاهش حجم کل و نامنظم شدن ساختار فوم نیز تاثیر بگذارد.
• جمع شدگی فوم بتن چیست؟
  جمع شدگی (Shrinkage)، به میزان کاهش طول یا حجم بتن بر اثر کاهش میزان رطوبت گفته می شود. جمع شدگی فوم بتن، برای چگالی های 400 و 1600 متر مکعب، به ترتیب برابر 0.03 تا 0.07 درصد است. میزان جمع شدگی فوم بتن، به طور مستقیم با حجم فوم و به طور غیر مستقیم با میزان و خواص خمیر سیمانی ارتباط دارد.
• سلامت فوم بتن چگونه تعیین می شود؟
  سلامت (Soundness)، توانایی ماده در عدم تغییر حجم هنگام گیرش و سخت شدن است. سلامت فوم بتن، معیاری است که به منظور ارزیابی روند افزایش مقاومت مورد استفاده قرار می گیرد. نحوه اندازه گیری سلامت فوم بتن توسط آزمایش شمشه BRE در استاندارد BS 8204-1:2003 آورده شده است. در این آزمایش، یک وزنه به طور مداوم بر روی نمونه رها شده و میزان نفوذ آن به درون نمونه اندازه گیری می شود.
• دستگاه فوم بتن چیست؟
  دستگاه فوم بتن برای تولید و تامین مخلوط فوم بتن استفاده می شود و در لیست وسایلی است که در سایت های ساختمانی از آن استفاده می شود. بتن فوم در واقع به واسطه میکسر فوم بتن ساخته می شود و در نهایت وزن سبکی دارد و به نوبه خود نقش عایق را ایجاد می کند.
• فوم بتن چیست؟
  فوم بتن از ترکیب سیمان، ماسه یا خاکستر بادی، آب، یک عامل کف ساز و گاهی مواد افزودنی مانند سیلیس تولید می شود و به اختصار  CLC نیز نامیده می شود.

آنجلو سرامیکا